Onderstaand ingezonden stuk is eerder verschenen in NRC Handelsblad en helaas (weer) actueel.
Het is slecht gesteld met het welzijn van paarden in Nederlandse maneges, stelt de dierenrechtenorganisatie Dier & Recht. In bijna 85 procent van de onderzochte maneges (44 van de 53) hebben de paarden een slecht leven, meldt haar rapport Misstanden op de manage (maart, 2018). Een greep uit de symptomen: luchtwegproblemen door een stoffige stal, gedragsstoornissen
door sociale isolatie en maagzweren door stress en slechte voeding. In een petitie aan de minister van Landbouw benadrukt Dier & Recht dat paarden kuddedieren zijn, met een sterke behoefte aan zicht-, hoor- en reukcontact en de mogelijkheid tot fysiek contact met tenminste één ander paard.
Ook de deftige Hollandsche Manege in Amsterdam krijgt ervan langs. De stallen zijn er te klein, er is geen weiland in de directe omgeving. De eigenaren Justus Valk en vader Vincent kregen maandag in NRC uitgebreid de gelegenheid hun kant van het verhaal te geven. „De onderzoekers leggen de lat wel erg hoog”, zegt de vader. „Het is onmogelijk aan alle eisen te voldoen.” De zoon: „Ze willen dat
paarden in een villawijk wonen met zwembad in de tuin. Mensen die in een volkswijk wonen, kunnen toch ook gelukkig zijn? We mishandelen toch geen dieren?”
De lat ligt helemaal niet te hoog. Eigenlijk nog veel te laag, met een minimum van vier uur per dag vrije beweging. Paarden hebben een aantal basisvoorwaarden om gezond en gelukkig te leven; voldoende ruwvoer, vriendjes en vrijheid. Die zijn net zo belangrijk als eten en drinken. Een manege-eigenaar mag een paard dus niet behandelen als fiets, die je na gebruik terugzet in de stalling. Een
kat stop je ook niet in een kratje. Relatief gezien zijn de afmetingen van zo’n kratje vergelijkbaar met de afmetingen van een paardenbox, in beide gevallen kan het dier z’n kont amper keren. Twee uur per dag eruit is onvoldoende. Een paard beweegt van nature 80 procent van de tijd, terwijl paarden
op stal 90 procent van de tijd stil staan. Voor hun welzijn is het belangrijk dat ze elkaar kunnen zien en aanraken. Dat ze hun stalgenoot een beetje voor het uitkiezen hebben. Anders volgt er ruzie.
De Hollandsche Manege stamt uit de negentiende eeuw en de directie koestert nog negentiende-eeuwse opvattingen over dieren. Wat dat betreft is Artis moderner. Deze dierentuin staat net als de Hollandsche Manege in de stad en stamt uit dezelfde tijd. Maar de afgelopen decennia bracht de organisatie het aantal dieren terug om de overgebleven dieren meer ruimte te geven. Wie herinnert zich niet de ijsbeer die altijd ijsbeerde. Toen de ijsbeer stierf, kwam er geen nieuwe voor in de plaats. Paarden kunnen niet eens ijsberen in hun box. Daarom gaan ze weven, luchtzuigen of kribbebijten. Ook wel stalondeugden genoemd, alsof het paard er zelf schuldig aan is. Maar dat is dus het gevolg
van een ondeugdelijke stal en maar zeer zelden van rouw, zoals de Hollandse Manege beweert. Paarden die geschiktere huisvesting krijgen, vertonen algauw minder stalondeugden en op den duur kan hun gedrag volledig normaliseren. Ik heb zelf twee paarden die fanatieke luchtzuigers waren. Inmiddels zijn ze daar helemaal van genezen.
De Hollandsche Manage zou een voorbeeld kunnen nemen aan Manege en Ponykamp De Burght. Zo’n vijftig paarden leven daar in een kudde en hebben de beschikking over ruwvoer op een centrale voerplaats, een ruim opgestrooide inloopstal en een uitloop van een hectare. Alle paarden staan er dag en nacht buiten. Problemen met rangorde, blessures en verwondingen komen weinig voor, omdat er zoveel ruwvoer wordt verstrekt dat ook de paarden lager in de rangorde voldoende kunnen eten. Bijkomend voordeel is dat uitmesten veel minder werk is.
Een andere optie voor het huisvesten van paarden op een kleiner oppervlak is het Hit Actief-systeem. Stal Mansour in Arnhem heeft dat als eerste ingevoerd. Hier stonden ruim vijftig paarden op een halve hectare, tegenwoordig ruim een hectare. Ook bij Mansour geen rangordeproblemen, de paarden krijgen via een speciaal voersysteem te eten.
Nog een goed voorbeeld: in Amsterdam, bij Boerderij op IJburg, staan de paarden altijd buiten. Ze worden bitloos en ijzerloos gereden. De stadskinderen die daar komen kunnen zich niet meer voorstellen dat er elders paarden in ‘fietsenrekken’ opgesteld staan, met hun hoofd vastgebonden.
„Wij zijn voor dierenwelzijn, maar het moet wel haalbaar en betaalbaar zijn”, zeggen vader en zoon Valk van de Hollandsche Manege. Dat kan dus wel degelijk! Bovendien moet je je afvragen of je wel ten koste van een dier door moet willen gaan met je werk. Als de Hollandse Manege de nieuwe normen niet ziet zitten (minder paarden, grotere ruimtes, vaker naar een weiland, huisvesting buiten
de stad en alleen voor lessen op de vrachtwagen naar de binnenstad), moeten we ons afvragen of deze manege nog wel bestaansrecht heeft.
Vincent Valk durft zelfs te stellen dat het rapport van Dier & Recht is stemmingmakerij is. Niets is minder waar. Het is de schrijnende realiteit waarin paarden anno 2018 leven. Een boer die zijn koeien in individuele boxen zou huisvesten, zoals deze manege doet, is strafbaar. Voor
paardenhouders zou hetzelfde moeten gelden.